روش های آماری در تصمیم گیری های متنوع از اهمیت بسیاری بر خوردارند و تقریبا در هر نوع تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گیرند. این روش ها در تحقیقات و تحلیل های مختلف به عنوان ابزار اساسی به کار می روند. ارائه دقیق و منطقی اطلاعات آماری از طریق نمودار ها و گرافیک ها بسیار حیاتی است تا بتوان تحلیل مناسبی از داده ها ارائه داد و تصمیم گیری های مبتنی بر اطلاعات به شکل منطقی انجام شود. این فصل به بررسی و مرور روش های آماری مختلف مورد استفاده در تحقیقات می پردازد تا در تصمیم گیری ها و تحلیل آماری از آنها بهره برداری شود.

آشنایی با انواع روش های آماری در پژوهش

در حوژه پژوهش استفاده از ابزارهای آماری برای تحلیل داده های کمی بسیار ضروری است. در نوشتن پایان نامه یا انجام تحقیقات تصمیم گیری در مورد استفاده از روش های آماری مناسب بسیار حیاتی است و مشاور آماری می تواند به انتخاب روش مناسب کمک کند. دانش ابتدایی در زمینه آزمون های آماری اساسی است و مرور آنها در همراهی با رویکرد تحقیقی می تواند اطمینان بخشی در پیشبرد تحقیقات باشد.

مفهوم آمار را می توان به دسته آمار توصیفی و آمار استنباطی تقسیم کرد و در این مقاله به صورت خلاصه به بررسی برخی روش های آماری در هر دو حوضه پرداخته خواهد شد. این اطلاعات به محققان و دانشجویان کمک خواهد کرد تا رویکرد درستی به تجزیه و تحلیل داده های خود داشته باشند.

آمار استنباطی و آمار توصیفی

آمار توصیفی به ما کمک می کند تا ویژگی های عمومی پاسخ دهندگان را به وسیله روش های مختلفی مانند جداول توضیع فراوانی ، درصد فراوانی و میانگین تجمعی بررسی و توصیف کنیم. این نوع آمار برای محاسبه پارامترهای جامعه با استفاده از داده های کامل جامعه استفاده می شود.

از طرفی آمار استنباطی به ما امکان محاسبه مقادیر نمونه ای آمارها را می دهد سپس با استفاده از تخمین و آزمون فرض های آماری این آمارها را به پارامترهای جامعه تعمیم می دهیم. از آمار استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده ها و انجام آزمون فرضیه های پژوهش استفاده می شود.

در نهایت پارامترهای به دست آمده از جامعه آماری با استفاده از سرشماری به دست می آیند و پارامترهای مشتق شده از نمونه ها به عنوان آماره ها نامیده می شوند و در بسیاری از موارد به عنوان تخمین پارامترهای جامعه مورد استفاده قرار می گیرند.

آزمون آماری و تخمین آماری

در یک مقاله پژوهشی یا پایان نامه ابتدا باید سوال پژوهشی یا فرضیه پژوهشی مطرح شود. اگر تحقیق به صورت سوالی طراحی شده باشد و فقط حاوی پرسش ها درباره پارامترها باشد برای پاسخ به این سوالات از تخمین ها و آمارها استفاده می شود. اگر تحقیق شامل فرضیه ها باشد و از مرحله پرسش ها عبور کرده باشد در این صورت آزمون فرضیه ها و فنون آماری آنها به کار می رود.

هر نوع تخمین یا آزمون فرض آماری با تعیین صحیح آماره های مورد استفاده در پژوهش شروع می شود. سپس باید توزیع آماره ها مشخص شود بر اساس توزیع آماره ها با استفاده از داده های به دست آمده از نمونه محاسبه می شوند. سپس مقدار بحرانی با توجه به سطح خطا و نوع توزیع محاسبه می شود در نهایت با مقایسه آماره محاسبه شده و مقدار بحرانی سوالات پژوهشی با فرضیه ها مورد بررسی قرار می گیرند و نتایج تحلیل ارائه می شوند.

آزمون های آماری پارامتریک و ناپارامتریک

آزمون های آماری به دو دسته اصلی تقسیم می شوند پارامتریک و ناپارامتریک آزمون های آماری پارامتریک وابستگی به توزیع مشخصی دارند و معمولا برای داده های پیوسته و با فرضیات خاص مثل توزیع نرمال مناسب هستند. این آزمون ها معمولا دقیق تر و قدرتمندتر هستند اما فرضیاتی دارند که باید رعایت شود.

از سوی دیگر آزمون های ناپارامتریک مستقل از فرضیات مشخصی هستند و برای داده های کمی و توزیع های غیر نرمال مناسب هستند. این آزمون ها از داده های ترتیبی و رتبه بندی شده برای تصمیم گیری استفاده می کتتد هر دو نوع آزمون مهم و مفیدند و انتخاب بین آنها به توزیع داده ها و فرضیات مطرح در تحقیق بستگی دارد.

اصطلاحات آماری

خطا: اختلاف بین مقدار اندازه گیری شده و مقدار واقعی است

خطای سیستماتیک

خطای سیستماتیک در اندازه گیری ها اتفاق می افتد زمانی که آزمایش ها توسط یک دستگاه اندازه گیری تکرار می شوند و مقدار متوسط اندازه گیری شده به مقدار متوسط واقعی نزدیک نباشد. این اختلاف ها به عنوان انحراف ها شناخته می شوند و می توانند به صورت انحراف مثبت (زمانی که مقدار اندازه گیری بیشتر از مقدار پیش بینی است) یا انحراف منفی (وقتی مقدار اندازه گیری کمتر از مقدار پیش بینی است) ظاهر شوند.

برای رفع این انحراف ها و بهبود دقت دستگاه اندازه گیری معمولا از فرآیند کالیبره کردن دستگاه استفاده می شود این فرآیند به دستگاه اجازه می دهد تا مقادیر متوسط واقعی نزدیکتری برسد و از تغییرات سیستماتیک جلوگیری کند.

خطای اتفاقی

اگر در اندازه گیری های مکرر نتایج با مقدار واقعی اختلاف داشت اما مقدار متوسط اندازه گیری ها خیلی از مقدار واقعی اختلاف نداشت خطاها را اتفاقی می گویند.
تغییر در خطای اتفاقی معیاری برای دقت دستگاه اندازه گیری است اگر خطای اتفاقی کوچک باشد دستگاه دقیق در غیر این صورت دستگاه غیر دقیق است.