از روش های نمونه گیری آماری برای دستیابی به نمونه‌ای که معرف جامعه مورد تحقیق باشد، استفاده می‌شود. پس از تعیین موضوع تحقیق و بیان مسئله، یکی از تصمیمات اساسی، انتخاب نمونه است. نمونه باید به طور دقیق نماینده‌ای از جامعه باشد که با استفاده از یافته‌های پژوهش قابل تعمیم به کل جامعه باشد. در صورتی که پژوهشگر تصمیم بگیرد تحقیق خود را بر روی تمامی افراد جامعه انجام دهد، باید از روش سرشماری استفاده کند. به عبارت دیگر، پژوهشگر ملزم به بررسی و آزمون همه افراد جامعه است، چرا که این روش به تحقیقات سرشماری معروف است.
تعاریف اصطلاحات آماری و نمونه گیری
تعاریف اصطلاحات آماری و نمونه گیری در علم آمار مرتبط با مفاهیمی مانند میانگین، انحراف معیار، انحراف معیار نمونه، توزیع احتمالاتی، واحد نمونه‌گیری، و تجزیه و تحلیل داده‌ها است. نمونه‌گیری مهمترین بخش از تحلیل آماری است که با استفاده از انتخاب نمونه‌های معتبر از جمعیت کلی، اطلاعات و تخمین‌های آماری را ایجاد می‌کند. این مفاهیم اساسی برای تفسیر داده‌ها و اتخاذ تصمیمات در مواجهه با اطلاعات مبهم و پیچیده اساسی هستند.
جامعه
تمام اعضای واقعی یا فرضی که علاقه داریم به یافته‌های پژوهشی ما تعمیم دهیم یا به عبارت دیگر، جامعه به معنای گروهی از افراد، اشیاء یا حوادثی است که حداقل یک ویژگی مشترک دارند. جامعه آماری نیز همان جامعه اصلی است که از آن نمونه‌گیری می‌کنیم تا نمونه‌ای از آن را بدست آوریم. نمونه گیری به معنای انتخاب یک تعداد از اعضای جامعه به عنوان نماینده‌ای از آن جامعه است، به طور دقیق‌تر، انتخاب درصدی از جامعه به عنوان نماینده‌ای از آن جامعه است.
در هر تحقیق آماری، مجموعه اعضای مورد نظر را جامعه می‌نامند. به عبارت دیگر، جامعه به معنای کلی مجموعه‌ای از مشاهدات ممکن است که با تکرار یک آزمایش مشخص حاصل شوند. تعریف جامعه آماری باید جامع و کامل باشد و همه‌ی اعضا و واحدهایی را شامل کند که دارای حداقل یک ویژگی مشترک هستند.
تعریف نمونه گیری
نمونه گیری انتخاب تعدادی از افراد یا اعضا دربین مجموعه وسیعی از افراد است. به نحوی که بتوان با مطالعة این مجموعه محدود از افراد ، نتایج را به کل افراد مورد نظرتعمیم داد. نمونه گیری فرآیند انتخاب مشاهده ها و تعمیم نتایج مشاهده به کل جمعیت است .
نمونه
نمونه بخشی از جامعه تحت بررسی است که با روشی که از پیش تعیین شده است انتخاب می‌شود. به قسمی که می‌توان از این بخش ، استنباطهایی درباره کل جامعه بدست آورد انتخاب تعدادی از افراد٬ حوادث٬ و اشیاء از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه . اولین قدم در نمونه گیری تعریف جامعه مورد نظر است و هدف نوعی نمونه گیری است که تمام افراد جامعه جهت انتخاب شدن شانس برابر داشته باشند .
خطای نمونه گیری
پارامتر ثابت است و آماره یک چیز متغییر است اساساً خطای نمونه‌گیری یعنی میزان تفاوت با شکاف بین آماره و پارامتر است وقتی به وجود می‌آید که آماره و پارامتر متفاوت است و تا حدودی اجتناب ناپذیر است.
آمارگیری
هر نوع فعالیتی که جمع آوری یا دستیابی به داده‌های آماری را میسر می‌سازد آمارگیری نامیده می‌شود. آمارگیری‌ها به سه نوع عمده تقسیم می‌شوند که عبارتند از سرشماری، آمارگیری نمونه‌ای (نمونه‌گیری) و گردآوری آمارهای ثبتی
چهار چوب
فهرست اصلی واحدهای نمونه گیری است که نمونه یا مرحله ای از نمونه، از آن انتخاب می شود.
متغیر
صفات منحصر به فرد عنصرهای یک جمعیت را توصیف می کند.
معرف بودن نمونه
همة اعضای جمعیت بخت یکسان برای انتخاب شدن داشته باشند .
عنصر
واحدی که درباره اش اطلاعات جمع آوری می شود و مبنای تحلیل را فراهم می سازد
جمعیت
مجموعه افراد، اشیاء یا نمودهایی که یک یا چند صفت مشترک داشته باشند و یکجا در نظر گرفته شوند .
می توان برای نمونه آماری از دو ویژگی عمده روایی و تناسب حجمی سخن گفت:
روایی نمونه آماری
روایی نمونه آماری از آن است که بتوانیم نمونه مورد مطالعه را از نظر همگونی با جامعه مورد مطالعه و دارا بودن ویژگی ها و صفات آن، بخشی از جامعه آماری تلقی کنیم.
تناسب حجمی نمونه آماری
تناسب حجمی نمونه مورد مطالعه در آن است که بخش مورد مطالعه حجم کافی و مناسب داشته باشد، به طوری که از نظر کمی نیز بتوان آن را نمایشگری از جامعه آماری تلقی کرد و نتایج مطالعه را به جامعه تعمیم داد.
مراحل نمونه گیری
۱- تهیه چهارچوب کامل نمونه‌گیری
۲- شماره‌گذاری همه موردها با شروع از شمارة یک
۳- تعیین حجم نمونه مقتضی
۴- انتخاب شماره‌ها از جدول اعداد تصادفی به اندازه حجم نمونه
۵- تعیین موردهای (اعضای) نمونه بر حسب شماره‌های انتخاب شد .
نمونه گیری احتمالی
در این نوع نمونه گیری که گاه نمونه گیری تصادفی نیز خوانده می شود انتخاب افراد بر اساس ضابطه کنترل شده ای نیست و متکی به اصل ” مشت نمونه خروار است ” می باشد.نمونه گیری اتفاقی خود دارای انواع گوناگون می باشد که محققین در شرایط خاص تحقیق خود آنها را ابداع کرده و به کار بسته اند که به شرح ذیل می باشند :هر یک از واحدهای تشکیل دهندة جمعیت برای وارد شدن در نمونه ازیک احتمال معین، برابر یا نابرابر ولی نامساوی با صفر برخوردار است. انتخاب نمونة احتمالی به مدد عامل شانس انجام می‌شود. این عامل شانس است که به جای قضاوت و دانش محقق، معین می‌کند کدام واحد باید در نمونه وارد شود. بنابراین، اشتباهات در نمونه‌های احتمالی عمدتاً از مقولة اشتباهات تصادفی است. هدف از نمونه‌گیری احتمالی تعمیم، افزایش تعمیم‌پذیری با انتخاب نمونه‌های معرف است انتخاب تصادفی مهمترین حالت نمونه‌گیری احتمالی است.
نمونه گیری غیر احتمالی
به جای تکیه بر عامل شانس، نمونه به مدد قضاوت انسانی انتخاب می‌شود. قضاوتی که خود تحت تأثیر معجونی از اصلاحات و علایق شکل می‌گیرد بنابراین شانس وارد شدن، هر یک از واحدهای جمعیت در نمونه، نامعین و نامعلوم است ،اشتباهات برآورد در نمونه‌های غیر احتمالی اغلب غیرتصادفی و غیر قابل اندازه‌گیری است.نمونه‌گیری احتمالی می‌تواند یک مرحله‌ای و یا چند مرحله‌ای باشد. نمونه‌گیری‌های تصادفی ساده و سیستماتیک (منظم) یک مرحله‌ای هستند و نمونه‌گیری‌های طبقه‌بندی شده و خوشه‌ای چندمرحله‌ای هستند. در چند مرحله‌ای ممکن چند واحد هدف داشته باشیم که واحد تحلیل متفاوت دارند.
فهرست مطالب
تعاریف اصطلاحات آماری و نمونه گیری
انواع نمونه‌گیری به صورت کلی
انواع نمونه گیری احتمالی
مزیت ها و معایب نمونه گیری خوشه ای
انواع نمونه گیری غیر احتمالی
اثبات برتری نمونه گیری نسبت به سرشماری
فهرست منابع