بخشی از پاورپوینت مطالعات بیمارستان مرتبط با بهبود نظام بهداشت و درمان هستند. این تحقیقات شامل نقش‌آفرینی بیمارستانها، بهینه‌سازی منابع، ارتقاء ایمنی بیمار و کارکنان، مدیریت تکنولوژی پزشکی، مطالعات تجزیه و تحلیل داده‌ها، و ارزیابی کیفیت مراقبتهای بهداشتی میشوند. این تحقیقات در طراحی بیمارستانهای مدرن، افزایش بهره‌وری، و بهبود مراقبتهای پزشکی نقش مهمی ایفا می‌کنند. اهمیت این مطالعات در ارتقاء سلامتی و رفاه جامعه ناپایان است.
تاریخچه پزشکی در ایران
آغاز تاریخچه پزشکی در ایران از دوره ای است که آریاییها در زادگاه اولیه خود به نام آریاویژ در حوالی خوارزم و پامیر جایی که ده ماه از سال سرد وتنها دوماه گرم بوده است زندگی می کردند و این شاید هفت هزار سال قبل از میلاد مسیح باشد . درباره این که اساساً علم طب چگونه آغاز شد اقوال گوناگونی بیان شده است . بعضی گویند در اعصار اولیه هرفردی که بیمار می شده اورا در کنار مسیر رفت وآمد مردم قرار می داده اند .
آنگاه هر کسی که درمانی برای آن شخص یافته بوده ارائه می داده است .از میان این درمانها آن موردی که به معالجه بیمار ختم می شده را انتخاب می کرده اند وبر روی سنگ حک کرده ودر هیاکل خویش می آویختند .نخستین پزشک آریایی به نام تریتا ( اترت ) نامیده شده که به منزله اسکلپیوس یونانیان وآسکولاپیوس رومیان است .چنانکه در وند یدادپرگرد 20بند 1-2 آمده است : زرتشت از اهورا مزدا پرسید : کیست در میان پرهیزگاران ، دانایان ، کامکاران ، توانگران ، رایومندان ، تهمتنان ، پیشدادیان ، نخستین کسی که ناخوشی را بازداشت ، مرگ را بازداشت ، زخم نیزه پران را بازداشت ، گرمای تب را از تن مردم بازداشت ؟
اهورامزدا در پاسخ فرمود : ای اسپیتمان زرتشت ، تریتا در میان پرهیزگاران … پیشدادیان نخستین کسی است که ناخوشی را بازداشت ، مرگ را بازداشت ، زخم نیزه را بازداشت ، گرمای تب را ازتن مردم بازداشت .همچنین از مندرجات کتابهای مختلف زبان پهلوی چنین برمی آید که نخستین پزشک آریایی در جراحی نیز دست داشته است به قول بندهش : ” اهورا مزدا کاردی مرصع به تریتا بخشید تا با آن عمل جراحی را انجام دهد” .
تریتا از خواص دارویی گیاهان مختلف نیز آگاهی کامل داشته وبه ویژه خود عصاره ی آنها را مهیا می ساخت . چنانکه در یسنای 9 بند 10آمده است :” سومین ناموری که گیاه هئوما را فشرد وعصاره آن را مهیا ساخت تریتا از خاندان سام بود ، آنکه صاحب دو پور دلیر یکی ارواخشیه ودیگری گرشاسب گردید” . نام تریتا نه تنها در پزشکی ایران به جامانده است بلکه در هندوستان نیز نخستین پزشک آریایی شناخته شده واز این معلوم می شود تریتا هنگامی زیسته است که آریاییان هند وایران از هم جدانبوده اند وپزشکی دوقوم همجوار با یکدیگر وابسته بوده است .
پس از تریتا در سرزمین آریاویژ – زادگاه اولیه ی آریاییها – در حوالی خوارزم وپامیر درمکانی به نام ورایماکرت یک آریایی به نام یما ( جمشید ) موفق شد گروه مبتلایان به بیماریهای پوستی واستخوانی و دندانی و بسیاری از بیماران دیگر را از افراد سالم متمایز سازد ؛ چنانچه در وند یداد پرگرد 2بند 37 آمده است :” پس به آنجا (ورایماکرت ) نبرد نه یک کوژسینه ، نه یک کوژپشت ، نه یک سست اندام نه یک هاله ونه یک فریفتار ، نه کسی که دندانهایش بدترکیب ودرهم روییده (ویمیتودنتانو ) ، نه زن بدکار ، نه پیسی ، نه آنکه باید از دیگران جداباشد ، نه با هیچیک از نشانهای دیگر ، که نشانه هایی هستند که انگره مینو به مردم داده است .
ساکنین ورایماکرت جهت سلامتی خود از پرتوهای آفتاب به وسیله در وپنجه های بزرگ بهره می گرفتند . خوراک و مایحتاج خود را چنان نگهداری می نمودند که هرگز فاسد نمی شد، آخشیگها (در ذیل شرح آخشیگ آمده است )به ویژه آب وآتش در آن جا مقدس وعزیز بود . در مینوخد پرسش 60 بند 2 اشاره می نماید : ورایماکرت در ایران ویژ، ساخته یما است و هرآیین مردمان و ستوران وپرندگان در آنجا به خوبی زیسته ودر آنجا از مردان وزنان هر چهل سال نسلی جدید وخانواده ای پدید آید وزندگانی آنها بسیار وایشان را درد ورنج وبیماری کمتر است” . ناگفته نماند نام یما نیز مانند تریتا در کتب هنود یادشده است . از آریایی دیگری بنام ترای تئونا (فریدون ) در کتب ایران وهند یاد شده که در ستاره شناسی وساختن تریاق ماهر بوده است . بهرحال در تاریخ ظاهرا اولین کسی که طب را بصورت منظم ومدون ارائه کرد وآنرا از سحر وجادو جدا ساخت بقراط بود که اورا پدر علم طب نامیده اند ( 460-355 قبل از میلاد مسیح ) . پس از بقراط ، جالینوس ( سال 199- 129 میلادی ) مدرسه جدیدی برای تشریح بنا کرد وآثارش مدت هزار سال مبنای عقاید طبیعی دانان قرار گرفت .
اساس روش درمانی بقراط وجالینوس بر اساس طب مزاجی بود لذا بعضی اساس طب مزاجی را از یونان می دانند وبه آن طب یونانی لقب داده اند . اما جالب است که در این زمینه گفتار آقای سیریل الگود نویسنده کتاب تاریخ پزشکی ایران را بشنویم که در صفحه 36 این کتاب می گوید :” تا آنجا که از اطلاعات بدست آمده معلوم می شود ، در ایران قدیم وضعیت طب پیشرفته تر از آشور بود .
حتی به جرات می توان پارا فراتر نهاده گفت که ایرانیان اصول آن چیزی را که طب یونانی نامیده شده به یونانیان تعلیم داده اند .حتی خود یونانی ها هم فرضیه طبایع چهارگانه خود را یک فرضیه بیگانه می شناختند وبه رسم آن زمان آن را ایرانی می نامیدند . دکتر نجم آبادی نیز در کتاب تاریخ طب در ایران ضمن اشاره به این مطلب اذعان می کند که” مکتب طبی زرتشت خیلی پیش تر از مکاتب طبی یونان ، در عالم وجود داشته است.
اما بهرحال در میان مورخین در مورد مبدا طب مزاجی اتفاق نظر وجود ندارد. حال از این مطالب بگذریم وبازگردیم به یونان باستان ، در قرن چهارم میلادی مردم واطباء کم کم روش منطقی بنا نهاده شده توسط بقراط وجالینوس را رها کردند وبرای درمان بیماریهابه معالجه با جادو ، دفع اجنه وطلسم متوسل شدند . بطوریکه تاسالهای متمادی روش بقراط وجالینوس به فراموشی نهاده شده بود.تا این که در جنگ های ایران ویونان آثار طبی بقراط ودیگر اطبای یونانی بدست ایرانیان افتاد .
با تأسیس مدرسه جندی شابور و ترجمه آثار مهم نویسندگان یونانی ، بکمک دانشمندان ایرانی طب به فراموشی نهاده شده یونان دوباره مسیر کمال خود را بازیافت . پس از تصرف جندی شاپور توسط مسلمانان این شهر کماکان از گزند وآسیب در امان ماند وهمچنان در سراسر ممالک اسلام بعنوان بزرگترین مرکز تعلیم پزشکی باقی بود .پس از اسلام نیز با ترجمه بیش از پیش کتب طبی یونان، دانشمندان مسلمان بزرگی از جمله محمدبن زکریای رازی وابن سینا پای به عرصه ظهور نهادند.
پیشرفت علمی مسلمانان در مدت کوتاهی موجب شگفتی جهانیان گردید . بطوریکه در آن زمان هرجوینده علمی گمشده خود را در بلاد مسلمین جستجو میکرد . در حالیکه در اروپا در اغلب نقاط بیمارستانی وجود نداشت وشیوه درمانی اطباء به جادو وطلسم و… ختم می شد ، در قلمرو حکومت اسلام بیمارستانهایی وجود داشت که دارای بخشهای مختلف با تخصصهای مختلف بود . گفته می شود بعضی از این بیمارستانها دارای لوله کشی های آب گرم نظیر سیستم شوفاژ برای گرم نگهداشتن اتاق بیماران بود.
همچنین گفته شده که بیمارستانها دارا ی کتابخانه ، سالن تدریس و داروخانه بطور مجزا بوده است . علاوه بر این ، سیستم تأسیس بیمارستانها بسیار پیشرفته بوده است بگونه ای که می توان آنرا از سیستم کنونی تأسیس بیمارستان برتر دانست .چرا که اولاً بیمارستانی تأسیس نمی شده مگر آنکه مخارج بیماران و بیمارستان و دستمزد اطباء احتمالاً از محل وقف های مردم و امور خیریه تأمین می شده است نه از جیب بیماران . ثانیاً برای ساخت ساختمان بیمارستان هم اصولی داشته اند.
بطور مثال وقتی زکریای رازی می خواسته بیمارستانی تأسیس کند به شاگردانش دستور می داده در چندین نقطه شهر یک تکه گوشت آویزان کنند . بعد در آن نقطه ای که گوشت دیرتر از همه می گندیده ( معلوم می شده که از لحاظ آب وهوا ومکان مناسبترین محل است ) بیمارستان را تأسیس می کرده است .بهرحال کتابهای فراوانی درباره عصر طلائی علوم وفنون مسلمانان وجود دارد ولی مهم این است که ما بدانیم که چه شد در ظرف چند سال وضع برعکس شد . در یک جمله از زمانیکه مسلمانان عمل به دین کامل خود را کنار گذاشتند و اروپائیان عمل به دین تحریف شده و ناقص خود را کنار گذاشتند مسلمانان از نظر علمی روبه افول و نزول نهادند واروپائیان روبه پیشرفت.
اصول طراحی بیمارستان
طراحی بیمارستان با توجه به پیشرفت سریع تکنولوژی و همزمان با آن گسترش و تنوع احتیاجات بیمارستان کار بسیار با اهمیت و مشکل و پیچیده ایی است.
بررسی احتیاجات و خواسته های یک بیمارستان بر اساس سطح زیر بنا – تعداد تخت-بخدش های مور نیاز دارای مراحل زیر است:
1-انتخاب زمین بیمارستان:
محل بیمارستان باید دور از سر وصدا و آلودگی هوا با دسترسی ترافیکی مناسب باشد.
سطح زمین بیمارستان (با در نظر گرفتن محوطه سازی) باید مساوی یا بزرگتر از 75متر مربع – برای بیماری های واگیر دار بیش از 150-200 متر مربع برای هر تخت میرسد.
2-سطوح بیمارستان ها و اندازه های آن
مساحت هر بیمارستان با توجه به تعداد تخت مورد نیاز و با توجه به خصوصیات جمعییت و اقلیم های مختلف و نوع بهداشت آنها متفاوت میباشد مثلا در انگلستان برای هر 1000 نفر 3 تخت منظور میشود.
حجم کلی و مساحت مورد لزوم برای هر تخت 120-125 متر مکعب فضا در نظر گرفته میشود.
انواع بیمارستان ها بر اساس عملکرد و تعداد تخت ها:
1 – بیمارستان های عمومی کوچک حد اکثر 500 تخت با قسمت های جراحی
2- بیمارستان های عمومی ناحیه ایی حد اکثر 600-1200 تخت با کلیه ی فضاهای مورد لزوم بیمارستان های کوچک
3- بیمارستان های تدریسی علاوه بر خصوصیات موارد فوق دارای بخش آموزشی و تحقیق دانشجویان دانشگاه ها نیز باشد.
4- بیمارستان های تخصصی
3-تقسیم بندی بخش ها:
بخش های مختلف یک بیمارستان با توجه به چهار مشخصه اساسی تقسیم بندی میشوند:
1-جنسیت
2- سن
3-نوع(عمومی-خصوصی)
4-نوع بیماری
بطور کلی هر بیمارستان دارای چهار بخش زیر است:
معالجات و معاینات
اداری
استاسیون ها ( محل نگهداری بیماران بستری)
تدارکات
معماری بیمارستان
یک بیمارستان عمومی به بخشهای مراقبت، معاینه و درمان، انبار و محل نگهداری موقت زباله، اداری و فن آوری تقسیم میشود. قسمت‌های اقامتی و احتمالا بخشهای آموزشی و پژوهشی و همچنین بخشهای حمایتی برای عملیاتهای خدماتی نیز در یک بیمارستان عمومی وجود دارند.
انواع بیمارستانها
بیمارستانها را میشود به گروههای زیر تقسیم کرد: کوچکترین (تا 50 تخت)، کوچک (تا 150 تخت) استاندارد (تا 600 تخت) و بزرگ. حمایت کنندگان مالی بیمارستانها ممکن است دولت، بنیادهای نیکوکاری یا خصوصی یا ترکیبی از اینها باشند. بیمارستانها را می‌توان از جهت نوع فعالیت به بیمارستانهای عمومی، تخصصی و دانشگاهی تقسیم کرد.
بیمارستانهای دانشگاهی
بیمارستان های دانشگاهی با بیشترین ظرفیت خدماتی را می‌توان برابر با دانشکده‌های پزشکی و بیمارستانهای عمومی بزرگ دانست. آنها امکانات تشخیص و درمانی گسترده‌ای دارند و به طور اصولی پژوهش و آموزش را به پیش می‌‌برند.سالنهای سخنرانی و اتاقهای تشریح بایستی طوری گنجانده شوند که فعالیت بیمارستان توسط ناظرین مختل نشوند. بخشها باید بزرگ باشند تا هم ملاقات کنندگان و هم ناظران را در خود جای دهند. امکانات و نیازهای ویژه بیمارستانهای پزشکی ایجاب می‌کند اتاقها به صورت ویژه‌ای طراحی شوند.
فهرست مطالب
وصـیت نامه داریــــــــــوش کبیر
تاریخچه پزشکی در ایران
اصول طراحی بیمارستان
انواع بیمارستان ها بر اساس عملکرد و تعداد تخت ها:
بطور کلی هر بیمارستان دارای چهار بخش زیر است:
معماری بیمارستان
انواع بیمارستان ها
بیمارستانهای دانشگاهی
مفهوم طرح ریزی
اشکال ساختمانی درمانگاه بیماران سرپایی:
مسیریابی
اتاق های جراحی اصلی
جایگاه تختهای تمیز:
آبریزگاه
ملزومات اتاق بازگشت هوشیاری:
رعایت نکات ایمنی در جراحی
روشنایی
استریل‌سازی مرکزی
بخش مراقبتهای ویژه
بخشهای مراقبت
استاندارد ها:
توضیح چند اصطلاح این بخش :
بخش تخصصی قلب و عروق
بخش جراحی
استانداردهای مختلف بخش جراحی :
استانداردهای بخش کاتتریزاسیون :