توانمندسازی نیروی انسانی به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در حوزه مدیریت و بهره وری سازمانی اهمیت بسیاری به خود اختصاص داده است این پاورپوینت با هدف بررسی و تبیین ابعاد و جنبه های مختلف توانمندسازی ، بهره وری سازمانی و تاثیرات آن بر کارکنان و سازمان ارائه می شود.

توانمندسازی

توانمندسازی در دیدگاه فرهنگ نامه ای به معنای قدرتمند شدن ، مجوز دادن ، قدرت بخشیدن و توانا شدن است. این مفهوم نه تنها به افراد امکان می دهد تا قدرت خود را افزایش دهند بلکه مسئولیت مجوز داده شده به آنان را در اختیار گرفته و از توانایی خود برای ارتقاء بهره وری و تحقق اهداف سازمانی بهره مند شوند.

در دیدگاه فردی توانمندی سازی به معنای اعطای قدرت و آزادی عمل برای اداره خود است به این ترتیب افراد با اخذ اعتماد و مجوزهای لازم به خود اجازه می دهند تا به صورت مستقل و کارآمد به امور مرتبط با وظایف خود پرداخته و از توانمندی های خود به بهترین شکل استفاده کنند.

در چارچوب سازمانی توانمندی سازمانی به طراحی ساختار سازمان اشاره دارد که افراد در ان با کنترل خود و آمادگی برای پذیرش مسئولیت های بیشتر به منظور تحقیق اهداف سازمانی فعالیت می کنند.

مفهوم توانمندسازی نیروی انسانی

مفهوم توانمندسازی نیروی انسانی به تغییر در نگرش و قضاوت افراد در قبال مسائل فردی و سازمانی اشاره دارد. این فرآیند باعث شکل گیری باور در افراد می‌شود که آزادی و اختیار می‌تواند به عنوان منبع اصلی برای توانمندی شناخته شود. ارتقاء اعتماد به نفس کارکنان نسبت به خود و تحریک آن‌ها به جهت افزایش کارایی و بهره‌وری سازمان از جمله اهداف توانمندسازی است.

این فرآیند همچنین شامل تقویت دانش و مهارت‌های کارکنان و بهره‌گیری از آنها در ارتقاء بهره‌وری و عملکرد سازمانی می‌شود. توانمندسازی نه تنها به تجربه خودکنترلی ، اهمیت دادن به خود و احساس اختیار و آزادی عمل اشاره دارد بلکه به توزیع قدرت نیز مرتبط است. این فرآیند افراد را به دلیل دانش ، مهارت و انگیزه شخصی‌ شان به دارندگان قدرت تبدیل می‌کند و به واسطه آن توانمندسازی به عنوان آزادسازی این قدرت تعبیر می‌شود. به طور کلی توانمندسازی کارکنان شامل فعالیت‌های آموزشی و توسعه‌ای است که از یک سو عوامل ارتباطی و قدرت نفوذ در دیگران را ارتقا می‌دهد و از سوی دیگر عوامل انگیزشی را بهبود می‌بخشد و توان انجام وظایف را در آنان افزایش می‌دهد.

پیشینه توانمندسازی

پیشینه توانمندسازی نشان می‌دهد که قبل از تبیین این مفهوم در حوزه‌ی مدیریت اصطلاح توانمندسازی در زمینه‌های مختلف علوم اجتماعی ، علوم سیاسی نظریه‌ های فمینیستی و همچنین در کمک به کشورهای جهان سوم مورد توجه و استفاده قرار می‌گرفت. در دوران اولیه مدیریت توانمندسازی به‌ عنوان یک مفهوم مرتبط با دموکراسی صنعتی و مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری‌های سازمانی تحت عناوین مختلف مانند تیم‌سازی ، مشارکت و مدیریت کیفیت جامع شناخته می‌شد.

اما امروزه با افزایش توجه به اهمیت دانش و نقش اساسی سرمایه‌های نامشهود در ایجاد مزیت رقابتی برای کشورها ایده‌های کارگران دانشی و توانمندسازی کارکنان در حوزه‌های مدیریتی به عنوان یک راهبرد برجسته برای تحقق اهداف سازمانی مطرح شده و به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته است.

پیشینه توانمندسازی در ایران

تاریخچه توانمندسازی در ایران نشان می‌ دهد که این مفهوم همواره در سیاست‌ ها و برنامه‌ های توسعه اقتصادی ، اجتماعی فرهنگی و تحولات نظام اداری مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع به ویژه با ورود اصطلاح به قانون مدیریت خدمات کشوری به تدریج به یکی از اصول مهم در اداره کشور تبدیل شده است.

برنامه‌های توسعه از جمله برنامه اول تا چهارم تدابیری را برای اصلاح تشکیلات ، بهبود نیروی انسانی ، بازنگری نظام‌ها و روش‌ها ، افزایش بهره‌وری و توسعه دیدگاههای نوآورانه در نظام اداری ایران ارائه داده‌اند. توجه به افزایش بهره‌وری و تربیت نیروی انسانی بخش دولتی نیز در سیاق برنامه‌ های توسعه مطرح شده است. نقطه عطف این توجه در قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 62 این قانون برجسته شده که به صراحت به توانمندسازی کارکنان و مدیران دولت اشاره دارد.

دلایل و الزامات توانمندسازی

افزایش رقابت جهانی
ضرورت انعطاف پذیری سازمانها
اثرات تغییرات فناوری بر محیط کار
موفقیت برنامه های مدیریت کیفیت جامع
نیاز به کارکنان با مهارت بالا
ضرورت پاسخگویی سریع به نیازهای مشتریان و تقاضا برای ارتقای کیفیت
ضرورت توجه به بهره وری سازمانها با در نظر گرفتن نقش سرمایه انسانی به عنوان یکی از عوامل استراتژیک در سازمان