مقدمه
در اسلام، مدیریت نه تنها یک مفهوم اداری است بلکه یک مفهوم دینی و فلسفی که به تمامی جوانب زندگی انسانی اعمال می‌شود. واژه مدیریت ممکن است در قرآن به صراحت آمده نباشد، اما مفهوم آن به شکل عربی یُدبِّر که به معنای هدایت، راهنمایی، اداره کردن، شروع، طراح و مهندس، راهبر، ارتشبد، تنظیم کردن و صرفه جویی استفاده می‌شود، در قرآن پر رنگ و مهمی دارد.
فلسفه مدیریت در اسلام
یکی از مفاهیم اسلامی مهم، “ربوبیت” یعنی تدبیر حاکم بر جهان است. این مفهوم نشان می‌دهد که تمام عالم هستی تحت مدیریت واحدی، که خداوند است، قرار دارد. واژه “رب” به معنای سرپرست، اصلاح‌کننده، مدیر و مدبّر چیزی است؛ و از ریشه “تربیت” به معنای پرورش چیزی، مرحله به مرحله تا به حد کمال رساندن گرفته شده است.
مدیریت در کلام وحی
در قرآن، مفهوم مدیریت به وضوح نمایان نیست، اما به عنوان مثال، آیه 3 و 31 سوره یونس به الله به عنوان “رب” اشاره دارد، نشان‌دهنده اختیار و اصلاح کنندگی الهی.
مدیریت در کلام پیامبر اکرم (ص)
پیامبر اکرم (ص) به عنوان رسول الله و امتیازی نیکو و تدبیرکننده به معنای واقعی به مدیریت اسلامی پیوسته و با دلسوزی این مدیریت را انجام داد.
مدیریت در کلام حضرت علی (ع)
حضرت علی (ع) به عنوان امیرالمؤمنین و مورد اعتراف حضرت رسول (ص) به مدیریت عادلانه و شفاف امور امت پرداخت.
مدیریت در کلام حضرت رضا (ع)
حضرت رضا (ع) نیز به عنوان امام نیکوترین انسان و مدیریت معنوی تاریخ پرداخت.
اهداف مدیریت اسلامی
هدف مدیریت اسلامی ارتقاء عدالت، انصاف، مشارکت اجتماعی و رضایت عامه مردم است.
ویژگی‌های مدیران اسلامی
مدیران اسلامی باید ایمان داشته باشند، منصف باشند، مسئولیت‌پذیری کنند، و توانایی حل مسائل را داشته باشند.
آفات مدیریت در اسلام
میان دیگر آفات مدیریت در اسلام، فساد و ناکارآمدی ادارات اشاره شده است.
اصول مدیریت در قرآن و احادیث
قرآن و احادیث اهمیت اصولی مدیریت را تأکید می‌کنند، از جمله امانت‌داری و رضایت مردم.
پرستاری و ناظر بودن خداوند بر اعمال پرستاران
مسئله پرستاری و ناظر بودن خداوند بر اعمال پرستاران به عنوان یک اصل مهم در مدیریت اسلامی مطرح می‌شود.
نتیجه گیری
مدیریت اسلامی به عنوان یک فلسفه و مفهوم جامع، تاثیر گذاری عمیقی بر جوانب مختلف زندگی انسانی دارد. این مفهوم بر اصول اخلاقی، انصاف، و اداره عادلانه تأکید دارد و می‌تواند به ارتقاء جامعه و فرد کمک کند.
فهرست مطالب
فلسفه مدیریت در اسلام
مدیریت در کلام وحی
مدیریت در کلام پیامبر اکرم (ص)
مدیریت در کلام حضرت علی (ع)
مدیریت در کلام حضرت رضا (ع)
اهداف مدیریت اسلامی
ویژگی‌های مدیران اسلامی
آفات مدیریت در اسلام
اصول مدیریت در قرآن و احادیث
پرستاری و ناظر بودن خداوند بر اعمال پرستاران