باغ های ایران به عنوان تجلی هنر و زیبایی در طراحی فضاهای باستانی و معاصر شناخته می‌شوند. این باغها شامل انواع گیاهان، چشمه‌ها، برکه‌ها و ساختمان‌های زیبا هستند. طراحی معماری و مناظر باغ های ایرانی عنصرهایی همچون آب، نمایشنامه‌های گل و باغچه‌های خارجی را ترکیب می‌کند. این باغها نماد تاریخ و فرهنگ غنی ایران بوده و جاذبه‌های گردشگری مهمی به شمار می‌آیند.
تعریف باغ ایرانی
مفهومی:
باغ ایرانی، نه تنها یک بازتولید طبیعت نیست، بلکه از عوامل غیرقابل مشاهده طبیعت بهره می‌برد و ترتیب و نظم لازم را در محیط طبیعی بی‌نظم فراهم می‌کند. این محیط، یک تلفیق منحصر به فرد از عناصر بصری و حسی است که به وضوح ریاضی و نمایی، تجلی از زیبایی‌های طبیعت را برای حواس بشری ایجاد می‌کند و ارتباط بین حس‌ها و درک‌های حسی انسان را تقویت می‌کند.
کاربردی:
باغ ایرانی با یک حصار به شکل مستطیل احاطه شده است و توسط محورهای عمود بر و موازی با اضلاع حصار به قطعات مختلف تقسیم می‌شود. این باغ نه تنها یک مکان گل و گیاه‌کاری نیست، بلکه یک سیستم کامل شامل نظام‌های متعددی مانند نظام آبیاری، نظام کاشت، نظام معماری و نظام منظری است که تنظیم زمینه‌ای هندسی مناسب برای عملکرد این نظام‌ها فراهم می‌کند.
زیباشناختی:
تناسبات ایرانی، به جز برجستگی در باغهای مذهبی، منازل، طراحی فرش، کتاب‌آرایی و تزئین سفره‌ها، نقش مهمی در تاریخ فرهنگی کشور داشته و همچنان بر اهمیت خود حفظ کرده است. یک مثال آشکار از این تناسبات می‌تواند در باغ شازده ماهان در کرمان مشاهده شود، که نمونه‌ای عالی از تلفیق هنر و فرهنگ ایرانی در طراحی باغها و فضاهای زیبای خارجی است.
عناصر باغ ایرانی
آب :
دارای سه جنبه
مفهومی ، کاربردی ، زیباشناختی
منابع
چشمه ها ،قناتها
زمین:
موقعیت کلی ، شکل ، جنس ، شیب ، اختلاف سطح ، قابلیت آبیاری و حاصلخیزی
گیاه:
گونه ، جنس ، طرح کاشت ، زیبایی
سودمندی
اهداف
محصول دهی ، سایه اندازی ، تزیین
فضا:
بنا ها ، محوطه سازی ، ارتباط آب ، گیاه ، زمین ، بنا
انواع باغ ایرانی
- باغ میوه
- باغ سکونتگاهی
- باغ سکونتگاهی – حکومتی
- باغ حکومتی
- باغ مزار
- باغچه
- گودال باغچه
- نارنجستان
انواع باغ ایرانی از نظر موقعیت
- باغهای کم شیب و هموار
- باغها ی روی تپه (باغ تپه)
- باغ آبی
- باغ خانه
- باغ کنار رودخانه
اندامهای باغ ایرانی
1- ورودی
ورودی تنها یک دروازه نیست بلکه ساختمانی است معمولاً دو طبقه در طبقه بالا فضایی نیمه باز و ایوانی که هم منظره زیبای باغ و هم چشم انداز بیرون باغ از آن قابل رویت است.
2-کوشک
بنایی است با الگوی چهار صفه یا حالت پیچیده تر چهار صفه که می توان نام هشت بهشت بر آن نهاد و در بهترین حالت روی تقاطع دو محور متعامد باغ قرار می گیرد و حوضی نیز در مرکز این بنا وجود دارد به بنای کوشک کلاه فرنگی نیز گفته می شود.
3- بنای ایوانی
بنایی است که از الگوی ایوانی استفاده می کند این الگو عبارت است از یک ایوان بزرگ در مرکز و دو گوشواره که به واسطه دو راهرو در دو طرف ایوان قرار گرفته اند این بنا معمولاً در ابتدا یا انتهای محور اصلی باغ قرار می گیرد.
4-بناهای خدماتی
نمونه این ساختمانها حمام، مطبخ یا محل زندگی خدمه است این ابنیه چسبیده به دیوار باغ و در امتداد یکی از محورهای فرعی ساخته می شوند در برخی موارد ابنیه خاص چون شتر گلوی فتحعلی شاهی در باغ فین کاشان روی محورهای جدید الاحداث ساخته شده اند.
خصوصیات باغ ایرانی
- احداث باغ غالبا در زمین شیب دار
- محصور بودن پیرامون باغ با دیوار
- تقسیم سطح باغ غالبا به چهار بخش
- استفاده از خطوط راست در طراحی باغ
- وجود یک ساختمان در مرکز یا بلندترین قسمت فضا
- استفاده از یک جوی دائم اصلی و سنگهای تراش دار در کف جوی
فهرست مطالب
تعریف باغ ایرانی
تاریخچه باغ ایرانی
عناصر باغ ایرانی
دو حالت کلی باغ ایرانی
انواع باغ ایرانی از نظر موقعیت
اندامهای باغ ایرانی
خصوصیات باغ ایرانی
انواع حوض و دیتایلهای مربوطه
گیاهان در باغسازی ایرانی
معرفی باغهای ایرانی