آشنایی با تقسیمات اقلیمی ایران
بحث در مورد اقلیم و ویژگی‌های آن همیشه برای ما جذابیت دارد. ایران به دلیل وسعت جغرافیایی خود اقلیم‌های مختلفی را در خود جای داده است. یکی از اقلیم‌های مهم ایران، اقلیم گرم و خشک است. این اقلیم ویژگی‌های خاص خود را دارد و برای زندگی در آن باید به نکات معماری و طراحی مناسب توجه کرد.
حدود تقسیمات چهارگانه اقلیمی ایران
ایران یک کشور با تنوع زمین‌شناسی و آب و هواست. تقسیمات اقلیمی ایران به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی): در این اقلیم، تابستان‌ها گرم و خشک و زمستان‌ها سرد و خشک هستند. دوران گرمای خشک در این اقلیم ممکن است بیش از 7 ماه در سال به طول بیافتد و بارندگی نیز معمولاً کمتر از 250 میلیمتر در سال است.
- اقلیم گرم و مرطوب (سواحل جنوبی): در سواحل جنوبی ایران، تابستان‌ها گرم و مرطوب هستند و باران فراوانی ریزش می‌کند. این اقلیم دارای ویژگی‌های متفاوتی نسبت به اقلیم گرم و خشک دارد.
- اقلیم سرد (کوهستان های غربی): کوهستان‌های غربی ایران در اقلیم سرد واقع شده‌اند. اینجا زمستان‌ها بسیار سرد و برفی هستند، و دماها به زیر صفر می‌رود. اقلیم سرد شرایط آب و هوایی کاملاً متفاوتی نسبت به اقلیم‌های دیگر ایران دارد.
- اقلیم معتدل و مرطوب (سواحل شمالی و دریای خزر): سواحل شمالی ایران و مناطق نزدیک به دریای خزر از اقلیم معتدل و مرطوب برخوردارند. اینجا تابستان‌ها معتدل و بارانی هستند و زمستان‌ها نیز معتدل و بارانی گذرند.
با آشنایی با این تقسیمات اقلیمی ایران، به ما کمک می‌شود تا بهترین راهکارها و نکات معماری را برای هر اقلیم در نظر بگیریم.
اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی)
اقلیم گرم و خشک یکی از اقلیم‌های مهم ایران است که در فلات مرکزی وسیع این کشور واقع شده است. ویژگی‌های اصلی این اقلیم عبارتند از:
- تابستان‌های گرم و خشک: در این اقلیم، تابستان‌ها بسیار گرم و خشک هستند. دماها ممکن است به بالای 40 درجه سانتیگراد برسد.
- زمستان‌های سرد و خشک: زمستان‌ها در این اقلیم سرد و خشک می‌گذرند، و دماها به زیر صفر درجه سانتیگراد می‌رود.
- دوران گرمای خشک: یکی از ویژگی‌های جالب این اقلیم، دوران طولانی گرمای خشک است که ممکن است بیش از 7 ماه در سال به طول بیافتد.
- کمبود بارندگی: بارندگی در این اقلیم معمولاً کمتر از 250 میلیمتر در سال است.
از ویژگی‌های معماری منطقه گرم و خشک به موارد زیر توجه کرد:
- مصالح مقاوم در برابر گرما: ساختمان‌ها در این مناطق از مصالحی مثل خشت و گل ساخته می‌شوند. این مصالح دارای ظرفیت حرارتی بالایی هستند و می‌توانند از اثرات گرمای خشک محیط دفاع کنند.
- سطوح خارجی سفیدکاری شده: سطوح خارجی ساختمان‌ها معمولاً سفیدکاری می‌شوند تا از تابش آفتاب و جذب حرارت کمتری داشته باشند.
- استفاده از دیوارها و سقف‌های سنگین: ساختمان‌های در این اقلیم بهتر است از دیوارها و سقف‌های سنگین ساخته شوند. این اقلیم دارای تفاوت‌های حرارتی شب و روز زیادی است که با استفاده از دیوارها و سقف‌های سنگین می‌توان این تفاوت‌ها را کنترل کرد.
- کمترین تهویه طبیعی در روز: تعداد و مساحت پنجره‌ها در این اقلیم به حداقل ممکن کاهش می‌یابد. پنجره‌ها در قسمت‌های فوقانی دیوارها نصب می‌شوند تا از تابش آفتاب جلوگیری شود.
- استفاده از حیاط‌های داخلی مشجر: حیاط‌های داخلی مشجر به عنوان بخشی از معماری در مناطق گرم و خشک بسیار مهم هستند. این فضاها می‌توانند به تنهایی نقش یک انتقال‌دهنده حرارت عمل کنند.
- جهت‌دهی صحیح ساختمان: بهترین جهت برای ساختمان‌ها در این مناطق، جنوبی یا جنوب شرقی است. این جهت از نظر کنترل و کاهش نفوذ گرمای ناشی از تابش آفتاب در بعد از ظهر، بهترین انتخاب است.
- استفاده از رنگ خارجی مناسب: انتخاب رنگ خارجی مناسب برای ساختمان‌ها می‌تواند در کاهش جذب حرارت آفتاب کمک کند.
تأثیر باد بر ساختمان
یکی از عوامل مهم در طراحی و معماری منازل در اقلیم گرم و خشک، تأثیر باد است. این اقلیم معمولاً دارای بادهای شدید و خشک در فصول گرم است. باد می‌تواند تأثیر زیادی بر رفتار حرارتی ساختمان‌ها داشته باشد.
برای مقابله با تأثیر باد در طراحی ساختمان‌ها، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از دیوارهای سنگین و مقاوم: دیوارهای ساختمان‌ها باید سنگین و مقاوم باشند تا تأثیر باد را کاهش دهند.
- استفاده از حفاظ بادگیر: ایجاد حفاظ‌های بادگیر در اطراف ساختمان می‌تواند از نفوذ باد و گرمای ناشی از آن به داخل ساختمان جلوگیری کند.
- موقعیت مناسب پنجره‌ها: پنجره‌ها باید در قسمت‌های مناسب و در جهت‌هایی که از باد محافظت کنند نصب شوند.
تعیین مناسب‌ترین فرم ساختمان
طراحی مناسب ساختمان در اقلیم گرم و خشک بسیار مهم است. ساختمان‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که کمترین مقدار حرارت را در زمستان از دست بدهند و در تابستان کمترین مقدار حرارت را از آفتاب جذب نمایند.
فهرست مطالب
حدود تقسیمات چهارگانه اقلیمی ایران
مشخصات اقلیمی یزد
جهت ساختمان نسبت به اقلیم مورد نظر (گرم و خشک)
تاثير باد بر ساختمان :
تعیین مناسب ترین فرم ساختمان:
موقعیت پنجره و تأثیر آن در وضعیت تهویه طبیعی
تأثیر رنگ خارجی