مسمومیت یک وضعیت پرخطر است که ناشی از مواجهه با مواد مضر یا سموم می‌شود. علائم مسمومیت ممکن است شامل تهوع، استفراغ، دیاره، سردرد، و ضعف عمومی باشد. در موارد جدی‌تر، مسمومیت می‌تواند به آسیب به اعضای حیاتی مانند کبد یا کلیه منجر شود. برای پیشگیری از مسمومیت، نباید مواد مضر را در دسترس کودکان قرار داد و از مصرف مسموم کننده‌ها پرهیز کرد.
سم
به هر ماده ای که هنگام ورود به بدن و یا تماس با پوست موجب اختلال در سلامتی و یا موجب مرگ شود سم می گویند
مسمومیت عبارتست از اختلالات و آسیب هایی که توسط مواد سمی در دستگاه های گوناگون بدن ایجاد می شود و ممکن است بطور تصادفی یا در اثر بی احتیاطی و یا در مواردی بصورت عمدی بوسیله مواد سمی ایجاد گردد.
لازم به ذکر است علاوه بر موادی که بطور معمول جزو سموم هستند برخی از مواد نیز که بطور معمول جزو سموم نیستند مثل داروها در اثر مصرف بیش از .حد و یا نادرست تبدیل به مواد مسموم کننده و زیان آور شوند
بطور کلی راه های ورود سم به بدن عبارتند از:
خوراکی
تنفسی
جذب پوستی
تزریقی
حجم عمده ای از مسمومیت های خانگی از طریق خوراکی و یا تنفسی است که بطور خلاصه به بررسی این مسمومیت ها و کمک های اولیه مورد نیاز برای آنها می پردازیم
مسمومیّت های گوارشی (خوراکی)
از شایع ترین مسمومیت ها می باشند و اغلب بصورت تصادفی و بر اثر نگهداری مواد سمی و شیمیایی مختلف در ظروف نامناسب اتفاق می افتد.
در این نوع مسمومیت ماده سمی از راه دهان وارد بدن می شود. پس از مدتی عوارضی در فرد مسموم ایجاد می شودکه این علائم با توجه به نوع سم، قدرت سم، مقدار مصرف ، جثه فرد مصرف کننده و طول مدتی که از خوردن سم می گذرد متفاوت است.
مسمومیت از طریق خوراکی به چند دسته تقسیم می شود:
مسمومیت غذایی که با خوردن غذاهای آلوده بوجود می آید که برای جلوگیری از آن باید شرایط صحیح نگهداری و پخت غذاها رعایت شود و کلیه غذاهای آماده قبل از مصرف کاملاً جوشانیده و یا تمام بخش خای غذای جامد در درجه حرارت بالای ۷۰ سانتی گراد گرم شوند و کنسرو ها بصورت باز نشده به مدت ۲۰ دقیقه در آب جوشانده شود.
مسمومیت در اثر مواد شیمیایی سوزاننده که شامل مواد پاک کننده مثل وایتکس (سفید کننده ها) جوهر نمک (اسید کلریدریک) می باشد و در صورت استفراغ پس از مسمومیت دهان، مری و حلق دچار سوختگی می گردد.
مسمومیّت در اثر داروها
مسمومیّت در اثر مواد نفتی: استفراغ پس از مسمومیّت می تواند باعث برگشت مواد نفتی به راه های تنفسی و شش ها و سبب پنومونی گردد.
مسمومیّت از طریق گیاهان سمی: برخی گیاهان سمی عبارتند از: اقاقیا، پیاز گل نرگس، غده گل شیپوری، آلاله، خرزهره، دیفن باخیا و …
مسمومیّت با سم های آفت کش: شامل حشره کش ها، مرگ موش و سموم ارگانوفسفره که برای سمپاشی به کار میروند. بیشتر آنها دارای پادزهر می باشند که باید در اولین فرصت تزریق گردد.
لازم به یادآوری است که:
بیشترین مسمومیت ها در منازل توسط داروهای موجود در خانه و نیز مواد نفتی ایجاد می شود به همین علت باید در مورد نگهداری مواد مذکور دقت بیشتری به عمل آید
علائم و نشانه های مسمومیت های گوارشی
وجود سوختگی یا رنگ سم بلع شده در اطراف دهان و لب ها
بوی غیر طبیعی دهان یا تنفس مصدوم
تنفس غیر طبیعی
نبض یا ضربان غیر طبیعی قلب
تعریق
مردمک های تنگ یا گشاد شده
تشنج
درد شکم
کف کردن دهان یا افزایش ترشح بزاق
بلع دردناک
تهوع، اسهال و استفراغ
کمک های اولیه مسمومیت های گوارشی
اولین اقدام رقیق کردن سم می باشد برای این منظور باید از آب یا شیر استفاده نمود.
بطور کلی در درمان کلیه مسمومیت ها در وهله اول باید اقدامی کرد که سموم قبل از جذب هر چه زودتر از بدن بیمار دفع گردد.
در مواردی که شما می دانید مسمومیت در اثر اسید قوی، ماده قلیایی و یا یک ماده نفتی نیست می توان اقدامات زیر را انجام داد.
با خوراندن آب و شیر به مسموم سم را رقیق کنید
در صورت در اختیار داشتن ذغال فعال از آن برای جذب سم استفاده کنید. مولکول های ذغال در معده و روده به سم چسبیده و مانع جذب آنها می شوند.
در صورتیکه مصدوم هوشیار باشد بیش از یکساعت از زمان بلع سم نگذشته باشد و دسترسی به مرکز درمانی در کوتاه مدت امکانپذیر نباشد، مصدوم را وادار به استفراغ کنید.
هر چه سریعتر مصدوم را به بیمارستان یا مرکز پزشکی انتقال دهید.
در صورتی که نمی دانید علت مسمومیت چیست:
با خوراندن آب و شیر به مسموم سم را رقیق کنید.
در صورت در اختیار داشتن ذغال فعال از آن برای جذب سم در معده و روده استفاده کنید.
سعی کنید علت مسمومیت را پیدا کنید.
بلافاصله مصدوم را به بیمارستان و مرکز پزشکی منتقل کنید.
نشانه هایی که شما را از وادار کردن مسموم به استفراغ باز می دارد عبارتند از
سوختگی های اطراف دهان و لب ها
بوی نفت و بنزین در دهان
بیهوشی
خانم حامله و مصدومی که ممکن است دچار حمله قلبی باشند
کمک های پزشکی در اورژانس:
القای استفراغ با شربت ایپکا صورت میگیرد.
دوزاژ این شربت جهت القای استفراغ به ترتبب زیر میباشد:
1.بالغین وکودکان 12ساله وبزرگتر:30 -5میلی لیتر خوراکی
وسپس 300-200میلی لیترآب
2.کودکان 11-1ساله:15میلی لیتر خوراکی وسپس حدود 200میلی لیتر آب
در صورت نیاز میتوان دوز دارو را بعد از 30دقیقه تکرار کرد.
شروع اثر شربت ایپکا بعد از تجویز خوراکی ان 20 دقیقه است .
چنانچه بعد از دو دوز شربت جوابی حاصل نشد میتوان 10تا15 دقیقه بعد شستشوی معده را در صورت اندیکاسیون شروع کرد.
توجه داشته باشید که شارکول فعال ممکن است شربت ایپکا را غیر فعال کند نباید این دو را باهم تجویز کرد.ممکن است بعد از استفراغ بیمار به او شارکول تجویز شود.
کنترا اندیکاسیونهای القای استفراغ:
خواب آلودگی یا بی هوشی بیمار مسموم
مسمومیت با اسیدها یا بازها
مسمومیت با سم یا داروی تشنج آور
هنگامی که شخص مصدوم استفراغ می کند وی را به پهلو یا شکم درحالیکه سرش پایین تر از باسن قرار دارد نگهدارید
در مواردی که وادار کردن مصدوم به استفراغ ممنوع می باشد از خوراندن مقادیر زیاد مایعات، به مصدوم خودداری کنید زیرا افزایش حجم معده باعث افزایش خطر استفراغ در مصدوم می شود
فهرست مطالب
بطور کلی راه های ورود سم به بدن عبارتند از:
مسمومیت های گوارشی (خوراکی)
مسمومیت از طریق خوراکی به چند دسته تقسیم می شود:
علائم و نشانه های مسمومیت های گوارشی
کمک های اولیه مسمومیت های گوارشی
کمک های پزشکی در اورژانس:
شستشوی معده:
کنتراندیکاسیونهای شستشوی معده
روش شستشوی معده به قرار زیر است:
مسهل ها
شارکول فعال:
مسمومیت های تنفسی
بهترین اقدام برای مسمومیت های تنفسی
برخورد کلی با بیمار دچار مسمومیت
بررسی سریع زمان پذیرش بیمار دچار مسمومیت حاد