فیزیولوژی قاعدگی به تحقیقات مربوط به تغییرات فیزیولوژیکی در دوران قاعدگی زنان اشاره دارد. این مطالعات شامل تغییرات در هورمونها، چرخه قاعدگی، علائم مرتبط با قاعدگی، و تأثیرات آن بر سلامت عمومی و رفتارهای زنان می‌شوند. پژوهش‌های فیزیولوژی قاعدگی به فهم بهتر این دوره طبیعی و مدیریت بهینه نیازهای آن برای بهبود کیفیت زندگی زنان کمک می‌کنند.
دوره قاعدگی
هر دوره عادت ماهیانه نتیجه تعامل بین هیپوتالاموس ،هیپوفیز ،تخمدان و آندومتر رحم است.
غده هیپوفیز
در زیر هیپوتالاموس در قاعده مغز و در داخل یک حفره استخوانی به نام زین ترکی (sella turcica) قرار دارد و به کمک ضخیم شدگی سخت شامه dura ))روی زین ترکی از حفره مغزی جدا شده است.
از دو قسمت تشکیل شده
ادنوهیپوفیز
نوروهیپوفیز
ادنوهیپوفیز
1-FSH (هورمون محرک فولیکولی)
2-LH (هورمون لوتئینیزه)
3-TSH (هورمون محرک تیروئید)
4-GH (هورمون رشد)
5-پرولاکتین
6-ACTH(آدرنوکورتیکوتروپیک)
گنادوتروپین ها و TSH گلیگوپروتئین هایی هستند که از دو زیر واحد à وßتشکیل شده اندزیر واحد à در این سه هورمون عینا مشابه هم هستند.خواص ویژه این هورمونها مربوط به زیر واحد ß است.
نوروهیپوفیز
1-هورمون اکسی توسین
2- وازوپرسین(ADH )
هیپوفیز
گنادوتروپین های هیپوفیز پیامهایی از هیپوتالاموس به شکل ترشح ضربا ندار GNRH دریافت می کند .
هیپوفیز در پاسخ LH ، FSH را با تواتر متناسب با GNRH تولید و ترشح می نماید.
ترشح این دو هورمون توسط مکانیسم feedback منفی هورمونهای استروئیدی بویژه تخمدان نیز کنترل می شود که سطح FSH و LH را در حین بیشتر چرخه ها بین 20-10 miu/ml نگه می دارد.
GNRH
یک دکا پپتید است . این هورمون موجب ساخته شدن و ترشح LH و FSH می شود.این هورمون بیشتر موجب آزاد شدن LH می شود.
در جریان سیکل قاعدگی GNRH به صورت ضربانی ترشح می شود فراوانی آزاد شدن GNRH را می توان به صورت غیر مستقیم از روی فراوانی آزاد شدن LH می توان تخمین زد.
در مراحل ابتدایی فاز فولیکولا هر 90 دقیقه یک بار و در مرحله قبل از تخمک گذاری هر 60 تا 70 دقیقه است.
در مرحله لوتئال فراوانی این ضربان کمتر اما دامنه آن بیشتر می شود .
در زنانی که به علت اختلالات هیپوتالاموس ترشح ضربانی GNRH در آنها وجو ندارد سیکل های قاعدگی بدون تخمک گذاری خواهند بود.
تزریق مداوم از طریق کاهش تعداد گیرنده های GNRH موجب کاهش و مهار قابل برگشت ترشح گنادوتروپین ها می شود.
از این پدیده در درمان اختلالات تخمدانی وابسته به هورمون مانند اندومتریوز ،لیومیوم ،هیرسوتیسم و بلوغ زودرس استفاده می شود.
کاهش دفعات ترشح GNRH با الیگومنوره یا آمنوره همراه است .
افزایش دفعات ترشح GNRH با سندرم تخمدان پلی کیستیک همراه است.
مکانیسم های متعددی ترشح GNRH را کنترل می کنند .
استرادیول ترشح GNRH از هیپوتالاموس را تحریک می کند و همین امر موجب افزایش ناگهانی و شدید LH در اواسط دوره قاعدگی است.
نمو تخمدانی
فولیکول بدوی (primordial follicle)
متشکل از اووسیت احاطه شده توسط سلولهای دوکی شکل و basal lamina
فولیکول اولیه(primary follicle)
متشکل از اووسیت که توسط سلولهای گرانولوزا مکعبی احاطه شده باشند.
فولیکول ثانویه (secondary. f.)
سلولهای گرانولوزا به شکل لایه های متعدد اووسیت را احاطه می کنند.سلولهای گرانولوزا نیز توسط techa interna احاطه شده است.
فولیکول ثالثیه( treiary)حاوی حفره آنتروم است و قطر آن افزایش یافته
در این مرحله فولیکولها جهت چرخه تخمدانی در دوران تولید مثل آماده می گردند.
LHبر روی سلولهای تکا اثر نموده و باعث تکثیر آنها و تولید آندروژنها می شود که خود تحت تاثیر سلولهای گرانولوزا به استروژنها تبدیل می گردند.
FSH موجب تحریک و تکثیر سلولهای گرانولوزا شده و آنزیمهای لازم جهت تبدیل آندروژنهای تکایی به استرادیول را افزایش می دهد.که تحت عنوان (aromatization) گفته می شود.
فهرست مطالب
دوره قاعدگی
غده هیپوفیز
ادنوهیپوفیز
نوروهیپوفیز
هیپوفیز
GNRH
نمو تخمدانی
محیط کوچک فولیکولی
فولیکول برتر
سیکل تخمدانی
تخمک گذاری
تغییرات دوره ای آندومتر
قاعدگی طبیعی