مقدمه
حسابداری یکی از مهم‌ترین سیستم‌های اطلاعاتی در هر سازمان به شمار می‌آید. این سیستم نه تنها به مدیران عالی در سازمان‌ها در جمع‌آوری اطلاعات برای دستیابی به اهداف کمک می‌کند بلکه برای مدیران میانی نیز ابزاری برای پاسخگویی به مدیران عالی فراهم می‌کند. سازمان‌های تجاری و تولیدی عمده به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شوند و هر بخش مسئولیت‌های مشخصی را بر عهده دارد. مدیریت ارشد بخش‌های تجاری و تولیدی باید از هماهنگی اهداف مدیران این بخش‌ها با اهداف کلی سازمان اطمینان حاصل کند. حسابداری سنجش مسئولیت مدیریت را قادر می‌سازد تا عملکرد بخش‌ها و افراد مرتبط را ارزیابی کرده و از هماهنگی هدف‌ها اطمینان حاصل کند.
تعریف حسابداری سنجش مسئولیت
حسابداری سنجش مسئولیت یک سیستم حسابداری مدیریت است که مسئولیت مالی مدیران در اجرای وظایف و اختیارات محوله را به صورت دقیق و روشن نمایان می‌کند. این تعریف شامل سه قسمت اصلی است:
- مسئولیت
- اجرا
- گزارش
در حسابداری سنجش مسئولیت، برنامه‌های مالی و اداری هر شعبه و نحوه انجام امور هر بخش مشخص می‌شود و خلاصه اطلاعات مالی هر شعبه در فواصل زمانی مشخص تهیه می‌شود. این سیستم تفاوت بین انجام واقعی فعالیت‌ها یا امور قسمت‌ها را با برنامه‌های پیش‌بینی شده مشخص می‌کند و به مدیران این امکان را می‌دهد که تصمیمات مناسبی جهت بهبود عملیات اتخاذ کنند.
پیش فرض های لازم برای ایجاد سیستم حسابداری سنجش مسئولیت
- مدیران باید در مورد فعالیت‌های انجام شده در حوزه سازمانی خود احساس مسئولیت کنند.
- مدیران باید در صدد تامین اهداف (خرد و کلان) تعیین شده برای آن‌ها و واحد سازمانی تحت نظارت خود باشند.
- مدیران باید در تعیین اهداف سازمان مشارکت داشته باشند، اگر چه برخی از اهداف به عنوان ابزارهای اندازه‌گیری عملکرد آن‌ها عمل می‌کنند.
- اهداف باید با عملکرد کارا و اثربخش دست‌یافتنی باشند.
- بازخورد و گزارش عملکرد به مدیران باید به صورت منظم و در زمان‌های مشخص تهیه شود.
نقشی که سیستم حسابداری بر اساس مسئولیت در ساختار سازمانی خواهند داشت باید به طور کامل روشن شود. در موسسات کوچک، نقش حسابداری سنجش مسئولیت کمتر موثر است، اما با رشد این موسسات، کنترل و ارزیابی عملیات مشکل‌تر شده و نیاز به استفاده از حسابداری سنجش مسئولیت اهمیت پیدا می‌کند.
مراحل پیاده سازی سیستم حسابداری سنجش مسئولیت
- تعریف مراکز مسئولیت: این مراکز می‌توانند شامل مرکز هزینه، مرکز درآمد، مرکز سود، و مرکز سرمایه‌گذاری باشند.
- بودجه‌بندی و پیش‌بینی هزینه‌ها و درآمدها در قالب مراکز مسئولیت تعریف شده.
- تهیه نمودار سازمانی و تعیین اختیارات و قلمرو هر یک از مراکز مسئولیت.
- مشخص کردن هزینه‌های قابل کنترل و غیر قابل کنترل.
- تهیه گزارش عملکرد برای هر مرکز توسط مدیر مسئول آن.
مراکز مسئولیت
مرکز هزینه
مرکز هزینه بخشی از سازمان است که مدیر آن مسئولیت حسابداری در قبال هزینه‌های انجام شده در آن بخش را به عهده دارد. به عنوان مثال، بخش رنگ‌کاری یک کارخانه اتومبیل.
مدیران مراکز هزینه نسبت به تمام یا بیشتر هزینه‌های واحد خود کنترل دارند، اما این کنترل شامل درآمدها و سرمایه‌گذاری‌ها نمی‌شود. عملکرد مدیریت این قسمت از مقایسه هزینه‌های واقعی با هزینه‌های بودجه‌ای ارزیابی می‌شود. ابزار متداول در ارزیابی مراکز هزینه تجزیه و تحلیل انحرافات از استانداردها میباشد.
مرکز درآمد
بخشی از سازمان است که مدیر آن مسئول درآمد نسبت داده شده به آن بخش باشد. به عنوان مثال، بخش فروش یک شرکت تولیدی.
مرکز سود
مرکزسود بخشی ازسازمان است که مدیر آن مسئولیت حسابدهی درقبال سودهای تحصیل شده آن مرکز را به عهده دارد. مثال: یک رستوران متعلق به زنجیره رستورانها
فهرست مطالب
مقدمه
تعریف
پیش فرض های لازم برای ایجاد یک سیستم حسابداری سنجش مسئولیت
مراحل پیاده سازی
مراکز مسئولیت
مرکز هزینه :
مرکز سرمایه گذاری :
مسئولیت و قابلیت کنترل :
گزارش عملکرد :
ویژگی های گزارش عملکرد:
نتیجه گیری :