هزینه یابی بر مبنای فعالیت abc به عنوان یکی از روش های نوآورانه در حوزه حسابداری مدیریت شناخته می‌شود که برای تخصیص دقیق منابع مستقیم و غیرمستقیم در یک سازمان به کار می‌رود.
پیدایش هزینه یابی فعالیت محور
اگر چه مفهوم هزینه یابی فعالیت محور به مدت چندین دهه وجود داشت، اما در نیمه دوم دهه 1980 به عنوان یک روش رایج و پرسش‌نشده در حوزه حسابداری مدیریت معرفی شد. این رویکرد با سرعت بی‌نظیری در شرکت‌های تولیدی بزرگ آمریکایی که از روش‌های سنتی هزینه‌یابی خود راضی نبودند، پذیرفته شد. برای پروفسور رابین کوپر و رابرت کاپلان که این مفهوم را در این شرکت‌ها به کار می‌بردند، تجربه‌ی این شرکت‌ها بسیار جذاب بود. این تجربیات در یک مقاله مشهور در مجله هاروارد کیس استادی منتشر شد و مجموعه‌ای از مقالات نخستین بار به زمینه‌های کاربردی هزینه‌یابی فعالیت‌محور پرداخت.
علل جذابیت و رواج سریع روش هزینه یابی فعالیت محور
در دهه ۱۹۸۰، تغییرات به طرز چشمگیری در بسیاری از سازمان‌های تجاری رقم زد. بهره‌گیری از رایانه در فرآیند تولید، بهره‌گیری از سیستم‌های تولید قابل تنظیم، تاکید بر کنترل کیفیت جامع و استفاده از روش‌های تولید بهینه، تمام این تغییرات به سرعت در دهه ۱۹۸۰ به وقوع پیوست. این تغییرات منجر به ایجاد یک محیط پویا شدند که نیاز به رویکردها و ایده‌های نوین داشت.
علاوه بر این، تولید کنندگان تلاش برای تولید محصولات متنوع‌تر، مشتری‌مدارتر، با کیفیت بالاتر، و قابلیت پاسخگویی سریع به نیازهای مشتریان را افزایش دادند. این تلاش‌ها منجر به افزایش سرمایه‌گذاری و در نهایت تغییر در ساختار هزینه‌های کلان در بسیاری از شرکت‌ها شد.
همچنین، با مکانیزه‌سازی فرآیندهای تولید و کاهش هزینه‌های مستقیم دستمزد، هزینه‌های سربار به اهمیت بیشتری دست یافتند و رویکردهای جدیدی به تخصیص آن‌ها ارائه شد.
هزینه یابی چیست؟
هزینه‌یابی وظیفه‌ای است که ارتباط بین حسابداری مالی و مدیریت را تقویت می‌کند. برای یک واحد تولیدی، فروش عمده یا خرده‌فروشی، داشتن اطلاعات مرتبط با بهای تمام شده محصولات بسیار حیاتی است. بدون این اطلاعات، امکان تعیین بهای تمام شده کالاهای فروخته شده و آن‌هایی که هنوز به فروش نرسیده‌اند وجود ندارد. این اطلاعات اهمیت و سودآوری واحد اقتصادی یا بخش‌های مختلف را اندازه‌گیری کرده و قابلیت مقایسه با بازار را فراهم می‌کنند. همچنین، هزینه‌یابی به مدیریت اطلاعات ارزشمندی را ارائه می‌دهد و در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی به عنوان یک مبنای کنترل هزینه‌ها و ارزیابی عملکرد به کار می‌رود.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت چیست؟
سیستم طرح‌ریزی هزینه‌ها بر مبنای فعالیت، رویکردی است که با تأکید بر بهبود مستمر فرآیندها، هزینه‌ها را مدیریت می‌کند. در این روش، ابتدا فعالیتهای مفید و ارزشمند شناسایی می‌شوند، و سپس فعالیتهای بی‌ارزش و بی‌مفهوم ردیابی می‌شوند. هدف اصلی این روش، تشویق به انجام فعالیتهای ارزشمند و حذف یا بهبود فعالیتهای بی‌ارزش است. به عبارت دیگر، این روش از طریق تشخیص و حذف فعالیت‌هایی که هزینه محصول را افزایش می‌دهند، بدون افزودن ارزش به محصول، به بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها می‌پردازد.
سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت یک روش محاسبه هزینه است که در آن ابتدا هزینه‌ها به انجام فعالیتها تخصیص داده می‌شود. سپس با توجه به استفاده هر محصول از این فعالیتها، هزینه‌ها جمع‌آوری شده و به صورت مرتبط با محصول به حساب می‌آید. این روش هزینه‌یابی برمبنای فعالیت مبتنی بر مفهوم مصرف فعالیتها توسط محصولات و مصرف منابع توسط این فعالیتها عمل می‌کند.
فهرست مطالب
پیدایش هزینه یابی فعالیت محور
علل جذابیت و رواج سریع روش هزینه‌یابی فعالیت محور
هزینه یابی چیست؟
هزینه یابی بر مبنای فعالیت چیست؟
اهداف سامانه هزینه‌یابی فعالیت‌محور
فرایند طراحی و اجرای سیستم هزینه‌یابی فعالیت‌محور
تشکیل گروه هزینه‌یابی فعالیت محور
موضوعات سازمانی
شناسایی فعالیتها
فعالیت چیست؟
تجزیه وتحلیل فعالیتها
فعالیتهای با یا بدون ارزش‌افزوده
انتخاب محرکهای هزینه
نتیجه گیری
Activity-based costing
Activity-Based Costing (ABC): Method and Advantages Defined with Example