بخشی از متن پاورپوینت کایزن و نوآوری در زبان ژاپنی کایزن یعنی : بهبود مستمر و مداوم، توام با مشارکت همه افرادی است که در یک شرکت یا یک سازمان (مدیریت ارشد، مدیران و کارگران)، بکار مشغولند می باشد که تقریباً کم هزینه است.
كايزن تركيبي دو كلمه اي از يك مفهوم ژاپني است كه تعريف آن تغيير به سمت بهتر شدن يا بهبود مستمر و تدريجي است. در واقع كايزن بر اين فلسفه استوار است كه براي ايجاد بهبود در سازمان ها لازم نيست به دنبال تغييرات انفجاري يا ناگهاني باشيم ، بلكه هر نوع بهبود يا اصلاح به شرط آنكه پيوسته و مداوم باشد، ارتقاي بهره وري را در سازمان ها به ارمغان خواهد آورد.
KAI + ZEN = KAIZEN
فرآیند کایزن:
بر پایه تفکر عقل سلیم استوار است و با اجرای فعالیتهای کم هزینه باعث پیشرفت های خارق العاده می شود.
در کایزن دست یابی به موفقیت با خطرپذیری کمتر همراه است و مدیران را متحمل هزینه های گزاف نمی کند.
ویژگی های کایزن :
خطر پذیری کمتر
هزینه های کمتر
تغییرات کوچکتر
اساس کار کایزن توسط حلقه های کیفیت انجام می شود ُبدین معنی که اعضای یک واحددور هم جمع می شوندو مشکلات کاری خود را حل می کنند که بهتر است این تعداد کمتر از ۱۰ نفر و از بین اعضای واحدها باشد تا در صورت لزوم از متخصصان خارج استفاده گردد. ملاک کمیتهای جلسات کنترل کیفی نسبت بلکه ملاک کیفیت تصمصم گیریها و نتایج آن می باشد.
حلقه های کیفیت همان تیمهای کایزن هستند که از گروه کوچکی از کارکنان که کارهای مشابه انجام می دهندو تحت رهبری سرپزست خود تشکیل جلسه می دهندتا مشکلات واحد خود را برطرف کنند.
فلسفه کایزن :
براین اصل استوار است که شیوه زندگی شامل زندگی شغلی ، اجتماعی و خانوادگی باید پیوسته و مداوماً بهبود یابد.
فرهنگ کایزن:
تعامل آن در بین لایه ها و سازمان های مختلف اجتماعی در ژاپن باعث شده تا کارخانه به دانشگاه و دانشگاه به کارخانه ، کارگر از مدیر بیاموزد و دمیر از ایده های کارگر بهره گیرد.
وظیفه مهم کایزن و مدیریت :
نگهداری وضع موجود
بهبود بخشی به فرآیندها
پیام استراتژی کایزن :
حتی یک روز را نباید بدون ایجاد فرعی بهبود در یکی از بخش های سازمان یا شرکت سپری نمود.
اصول بیست گانه مدیریت در کایزن :
1- نگوييد چرا اين كار انجام نمي شود. فكر كنيد چگونه مي توانيد آن را انجام دهيد.
2- در مورد مشكل به وجود آمده نگراني به خود راه ندهيد. همين الان براي رفع آن اقدام نماييد.
3- از وضعيت موجود راضي نباشيد. باور داشته باشيد كه هميشه راه بهتري هم وجود دارد.
4- اگر مرتكب اشتباه شديد ، بلافاصله در صدد رفع اشتباه برآييد.
5- براي تحقق هدف به دنبال كمال مطلوب نگرديد. اگر 60% از تحقق هدف اطمينان داريد دست بكار شويد.
6- براي پي بردن به ريشه مشكلات 5 بار بپرسيد چرا؟
7- گمبا محل واقعي رويداد خطاست . سعي نكنيد از دفتر كار خود مشكلات محيط را حل كنيد.
8- هميشه براي حل مشكل از داده و اطلاعات كمي و به روز استفاده كنيد.
9- براي حل مشكل بلافاصله به دنبال هزينه كردن نباشيد. بلكه از خرد خود استفاده كنيد. اگر عقلتان به جايي نمي رسد، آن را در همكارانتان بجوييد و از خرد جمعي استفاده كنيد.
10- هيچ وقت جزئيات و نكات ريز مسئله را فراموش نكنيد. ريشه بسياري از مشكلات بزرگ همين نكات ريز است.
11- حمايت مديريت ارشد منحصر به قول و كلام نيست. مديريت بايد حضور مشهود و ملموس داشته باشد.
12- براي حل مسائل هر جا كه امكان آن وجود دارد از واگذاري اختيار به زيردستان ابا نكنيد.
13- هيچ وقت به دنبال مقصر نگرديد. هيچ گاه عجولانه قضاوت نكنيد.
14- مديريت ديداري و انتقال اطلاعات بهترين ابزار براي حل مسئله به صورت گروهي است.
15- ارتباط يك طرفه دستوري از بالا به پايين مشكلات سازمان را پيچيده تر ميكند. مديريت ارشد بايد با لايه هاي پايين تر سازمان ارتباط دو جانبه داشته باشد.
16- انسانها توانايي هاي فراواني دارند. از الگوهاي چند مهارتي و غني سازي شغلي براي شكوفا شدن آنها استفاده كنيد.
17- تنها فعاليت هايي را انجام دهيد كه براي سازمان شما ارزش افزوده ايجاد مي كنند.
18- فراموش نكنيد كه 5 ت ، پايه و بنيان ايجاد محصولي با كيفيت است.
19- بر اساس الگوهاي كار گروهي ، مسائل محيط كارتان را حل كنيد.
20- حذف مودا ( اتلاف) فرآيندي پايان ناپذير است. هيچ وقت از اين كار خسته نشويد.
کایزن و چرخه دمینگ :
دکتر دمینگ که نظریاتش در دهه 1950 میلادی چندان مورد توجه آمریکایی ها واقع نشد، در کشور ژاپن به گرمی پذیرفته و به تدریج راهبردهای پیشنهادی وی برای بهبود کیفیت کالاهای ژاپنی، این کشور را به یکی از کشورهای پیشرفته و برتر اقتصاد جهانی تبدیل نمود. اصول مورد نظر دمینگ در چرخه معروف وی به صورت زیر قابل نمایش است.
نکته قابل ذکر در این چرخه آن است که وضعیت موجود همیشه موضوع اصلی برای برنامه ریزی است. پس از برنامه ریزی برای گذار از وضعیت فعلی اقدامات اجرایی برای دست یابی به اهداف پیش بینی شده در برنامه آغاز می شود و در ادامه با بررسی نحوه اجرای برنامه نقاط قوت و ضعف آن آشکار می گردد. در مرحله آخر اقدامات اصلاحی برای بهبود فعالیت های انجام گرفته آغاز و این چرخه به همین ترتیب ادامه می باید. به عبارتی در نگاه چرخه دمینگ وضعیت موجود هیچگاه کاملا راضی کننده نیست و همواره باید به دنبال بهبود وضعیت باشیم.
سه اقدام اساسی جهت تحقق بهبود تدریجی و مستمر در سازمانها:
1- كليه فعاليت هايي كه هزينه زا هستند ولي ارزشي توليد نمي كنندMuda بايد حذف شوند .
2- فعاليت هايي كه به شكلي درجاي ديگري به صورت موازي انجام مي شوندMuri با يكديگر تلفيقشوند.
3- آن دسته از فعاليت هايي كه براي تكميل و بهبود سطح كيفي خدمات لازمندMura به فعاليت هاي سازمان افزوده شوند. اين حركت يا نهضت 3Mu اساس اقدامات كارگاه آموزشي گمبا كايزن (كايزن عملي) را تشكيل مي دهد.
مـودا :
مودا از نگاه ژاپني ها به هر فعاليتي اطلاق مي شود كه براي سازمان ها ايجاد هزينه مي كند، اما ارزش افزوده اي توليد نمي كند . به عبارتي مودا مجموعه فعاليت هايي است كه از نظر مشتري نهايي ارزشي ندارد و مشتري تمايلي به پرداخت پول براي اين فعاليت ها ندارد.حال براي آنكه با اين بحث بيشتر آشنا شويم به ذكر ويژگي هاي آن مي پردازيم : آقاي تايي چي اوهنو معاون توليد شركت تويوتا موتورز كه بعدها به نظريه پرداز نظريه تفكر ناب تبديل شد، مودا را به 7 دسته زير تقسيم بندي مي كند.
1- موداي توليد بيش از نياز بازار
2- موداي انتظار و تاخير
3- موداي حمل و نقل
4- موداي حركت هاي اضافي
5- موداي انبارش
6- موداي ايراد در فرآيند
7- موداي توليد ضايعات و دوباره كاري
انواع اتلاف :
1 ـ اضافه توليد (Over Production) :
اضافه توليد عبارتست از توليد بيشتر از تقاضا يا توليد بسيار زودتر از زمان مورد نياز، اين اضافه توليد خطراتي چون كهنه و دمده شدن، افزايش توليد معيوب، احتمال مجبور شدن به فروش با قيمت پايين محصول يا ضایعات شدن محصول را افزايش مي‌دهد.
2 ـ خطاها (Defects (:
مواردی چون تحويل دير هنگام، اشتباه در برنامه‌ريزي، تهیه اطلاعات نادرست توليد، توليد كالايي با ويژگيهايي غير مطلوب، استفاده بيش ا زحد از مواد خام يا ايجاد محصول معیوب را شامل مي‌شود.
3 ـ موجودي (Inventory):
اتلاف موجودي عبارت است از در اختيار داشتن مقادير زياد و ناضروري از مواد خام، موجودی در حال ساخت (Work In process) و كالاهاي نيمه تمام و همچنین كالاهاي تمام شده. موجودي بيش از حد موجب هزينه‌هاي اقتصادي بالاتر، هزينه انبارداري بيشتر، مقادير بيشتر معيوبات مي‌شود .
4 ـ انتقال( Transportation) :
انتقال هرگونه جابجايي مواد كه به ارزش توليدات نمي‌افزايد مثل جابجايي مواد بين واحدهاي توليدي را شامل مي‌شود.ایده آل ترین حالت به این صورت است كه خروجي يك واحد فوراً و بلافاصله به عنوان ورودي و مواد اوليه در واحد بعدی استفاده شود. انتقال موجب خواهد شد تا چرخه توليد طولاني‌تر گردد، استفاده ناموثر از نيروي كار و فضا افزايش يافته و همچنين عاملي در توقفات و مكث‌ها در سيستم توليد به دليل انتظار باشد .
5ـ انتظار (Waiting):
انتظار عبارت است از زمان هدر رفته در فعالیت كارگران يا ماشين‌ها به خاطر تنگناها يا جريان ناكاراي توليد در كارخانه.
6 ـ حركت (Motion):
عبارت است از هر نوع حركت فيزيكي يا راه رفتن كارگران كه آنها را از كار اصلي باز دارد يا موجب تأخير در آن شود. به عنوان مثال، راه رفتن جهت پيدا كردن ابزار يا حركات سخت بدنی به دليل عدم رعايت شرايط ارگونو‌مي كه بدیهی است فعالیت كارگران را كند کرده و بازده نیروی کار را کاهش می دهد.
7ـ تصحيح (Correction):
تصحيح ، يا دوباره‌كاري، زماني اتفاق مي‌افتد كه بعضي فعاليتها بايد دوباره صورت گيرد به اين دليل كه دربار اول درست انجام نشده است.
تصحيح معمولاً موجب اختلال در جريان يكنواخت توليد و ايجاد تنگناها و توقف در فرایند تولید مي‌شود.
8- فرايند اضافي (Over Processing) :
عبارت است از انجام فعاليتها بيش از آنچه مورد نياز مشتري در ارتباط با كيفيت و ويژگيهاي محصول است. مانند پرداخت كاري نهايي سطوحي كه توسط مشتري ديده نخواهد شد.
9ـ عدم دسترسي به دانش(Knowledge Disconnection):
اين مورد زماني رخ مي‌دهد كه اطلاعات يا دانش زماني يا جايي كه مورد نياز است در اختيار نباشد اطلاعاتی چون اطلاعات فرايند صحيح توليد، ويژگيهاي توليد و راه حل مشكلات احتمالي . فقدان اطلاعات صحيح اغلب موجب ايجاد خطاها و تنگناها خواهد شد.
فهرست مطالب
کایزن
فرآیند کایزن:
چتر کایزن :
ویژگی های کایزن :
پیام استراتژی کایزن :
اصول بیست گانه مدیریت در کایزن :
کایزن و چرخه دمینگ :
برداشت ژاپن و غرب از وظایف شغلی
ساختار سلسله مراتبی تصمیم در سازمان:
مـودا :
انواع اتلاف :
مراحل اجرای کایزن:
گمبا محل واقعی انجام کار :
فواید مدیریت گمبا :
قوانين طلايي مديريت گمبا :
استاندارد سازی در کایزن:
نگهداری و بهبود استانداردها :
استانداردهای مدیریتی و عملیاتی :
ویژگی های یک استاندارد :
سوالات فصل هفتم :
منابع و مآخذ :